Podcast • 2024 • Cis Scherpereel in gesprek met Anna Maria Cornelia De Gersem
Onze liniaire mindset van produceren – gebruiken – weggooien moet plaats maken voor een circulair model. Minimaliseren van verspilling en maximaliseren van de levensduur van producten. Dat is de uitdaging die volgens Anna Maria Cornelia De Gersem start bij het ontwerpen van producten, met hergebruik, ontmanteling en recyclage als uitgangspunt.
Beluister deze aflevering van De Toekomst Jeukt podcast via Spotify.
Op haar website circleofcircularity.com lezen we het volgende: “AnnaMariaCornelia is een co-creator en systeemontwerper die kansen identificeert in zowel sterke als zwakke punten om nieuwe systemen te innoveren. Haar holistische benadering verbetert de samenwerkingen en verbetert producten en diensten, altijd met een focus op duurzaamheid.”
Anna is dus de luisterende verbinder die experten samenbrengt en zo dingen in beweging brengt. Haar parcours bij matrassenfabrikant Deslee levert haar vandaag een hands-on ervaring op die zeldzaam en uiterst waardevol is.
Co-creatie is een must, omdat je verschillende expertises nodig hebt om circulariteit te begrijpen en er een succesvol traject van te maken.
“Om bestaande systemen op termijn te vervangen door circulaire oplossingen, moet je over departementen heen kijken en ook over alle grenzen heen durven kijken.”
Circulariteit is een verzameling van systemen die aan elkaar gekoppeld zijn.
In een liniair systeem start je ergens en je eindigt ergens elders.
Bij circulariteit kom je terug op je startpunt.
Circulariteit is het begrijpen van systemen en het inzicht verwerven van de systemen die je zelf beïnvloedt.
Anna vergelijkt het in de podcast met de trein die vertraging heeft en de gevolgen die dat heeft voor jezelf en voor je afspraak die je dreigt te missen. Je plan om een trein te nemen is jouw systeem. De trein is een ander systeem. Als die twee systemen niet meer accorderen, stuurt het weer andere systemen (jouw afspraak) in de war. Zo hangt alles aan elkaar.
Het begrijpen van waarom die trein vertraging heeft (of hoe een ander systeem werkt en wat het beïnvloedt) is heel belangrijk als je die systemen wil verbeteren of vervangen.
Ben jij nieuwsgierig waar een product vandaan komt als je het aankoopt?
Moeten we niet terug aanleren om kritisch en curieus te zijn?
Anna: “Als consument vraag ik me – sinds ik met circulariteit bezig ben – meer en meer af van waar de dingen komen. Vaak weten we het niet of kan men ons in de winkel evenmin helpen. Maar een even belangrijke vraag is: Waar moet ik met dit project terecht als ik het niet meer nodig heb?”
We moeten ons met z’n allen die vragen (blijven) stellen. Dat is de rol van eenieder, om het bewustzijn aan te wakkeren. Ook bedrijven moeten zich die vragen gaan stellen en zich niet wegstoppen.
Anna pleit er ook voor om het onderwijs hier een grotere rol in te laten spelen. Terecht.
“Soms ben ik nog verwonderd over de weerstand bij bedrijven om zich naast het economische ook met duurzaamheid bezig te moeten houden.”
De designer van vandaag weet weinig over recyclage en over hoe producten worden ontmanteld. Ontwerper en recycleur of ontmantelaar zouden naast elkaar moeten zitten om elkaar beter te begrijpen. Dat is het begin van alles.
“Ikea heeft het al jarenlang goed begrepen: met het plannetje is het heel transparant om het in elkaar te zetten, maar ook om het uit elkaar te halen.”
Als je de CEO niet mee hebt, dan zal het niet vooruit gaan. Dat blijft ook hier het credo.
Circulariteit is geen verhaal van enkele weken onderzoek, maar van jaren. Het stopt eigenlijk nooit. Daarom is het belangrijk dat er een mandaat wordt gegeven aan mensen in het bedrijf om zich daarop toe te leggen. Niet als bijtaak, maar in een totaal engagement.
Anna heeft vanuit haar praktijkervaring een schema uitgewerkt als startpunt voor dergelijke projecten. Ze weet als geen ander dat je in de praktijk vaak tegen muren aanloopt en meestal gaat het niet snel genoeg.
De kern van het schema is het in kaart brengen van elke cirkel in het grote systeem. Elke schakel in de ketting krijgt op die manier een groen-oranje-rood label en ziet iedereen voor het eerst hoe complex de opdracht is en waar de blinde vlekken zich bevinden.
Dàt in kaart brengen is voor veel CEO’s nieuw. Het biedt een holistische blik op de onderneming, maar ook op de systemen buiten de bedrijfsmuren.
Naast het schema is het doen natuurlijk heel belangrijk. Zo kan je aan iedereen laten zien en voelen wat er gebeurt. Het lukt niet van achter je bureau.
“Je krijgt maar verandering en vooruitgang door dingen te doen. Dat is eigen aan innovatie en dingen uittesten.”
Producenten meekrijgen in je circulair project is een uitdaging en net de rol van de co-creator en systeemontwikkelaar. De “ja-maars” komen vlug naar voor door de aversie voor verandering.
Anna houdt meer van “Ja, maar… wat als het wél lukt?” en geniet ervan als CEO’s haar opbellen om deel uit te maken van een team van experten om circulariteit te onderzoeken. Als er een wil is en een besef van de holistische aanpak, dan is dat haar jubelmoment.
Gevestigde bedrijven hebben altijd processen die zo vast zitten, dat het goed is om er kleine speedbootjes los te laten als (deels) onafhankelijke teams met meer wendbaarheid en met een andere snelheid. Na een periode van pakweg 10 jaar kan je dan de learnings van de speedboot toepassen op het moederschip.
Start-ups hebben het misschien makkelijker omdat ze van een wit blad kunnen starten.
We zien het in Vlaanderen vaak wat klein en vinden van onszelf dat we al goed bezig zijn…
Anna: “We moeten het groter zien dan ons eigen bedrijfje. We moeten grenzen over. Producenten moeten durven denken aan alle volgende stappen die na het produceren en verkopen van een product komen. Ze moeten een rol durven opnemen voor wat er met het product gebeurt als het een einde heeft bereikt.
Anna: “Dat zie ik nog te weinig. Wellicht door het ontbreken van de kennis. We moeten een nieuw woordenboek aanleren over circulariteit.“
Anna studeerde, werkte en woonde 6 jaar in Nederland en ziet daar een andere mindset. Bij ontwerpers en bedrijven leeft heel hard het besef van de verantwoordelijkheid van de producent bij het einde van de levenscyclus van een product. Men probeert zoveel mogelijk producten en services en materialen in een circulariteit te houden.
Juiste en aangepaste communicatie is heel belangrijk om te vermijden dat experten, consumenten en ondernemers een verschillende taal spreken.
De Ellen McArther Foundation is daarom een heel interessante en toegankelijke bron die werd opgezet door een ex-olympisch zeilster nadat ze tijdens het zeilen merkte dat er iets met de oceaan aan het gebeuren was. Na haar sportcarrière werd dit haar missie.
Wil je bijblijven over circulariteit, dan is deze website een heel toegankelijke bron van informatie: https://www.ellenmacarthurfoundation.org/
Host: Cis Scherpereel
What’s next?
Steel de kennis van andere ondernemers en experten in onze blog.
Graag onze nieuwsbrief af en toe in de digitale brievenbus?
Luister naar onze podcast
De Toekomst Jeukt
via Spotify of jouw favoriete app.
Mex United BV
Minister Liebaertlaan 53 B1.1
8500 Kortrijk
+32 56 90 04 09
info@mexunited.be
Bekijk het filmpje om ons vlot te bereiken. Gratis parking.
Onze websites en de websites van onze klanten worden gehost op datacenters die draaien op hernieuwbare energie.
Mex United is geregistreerd dienstverlener voor KMO-portefeuille.
Hiermee subsidieer je ons adviestraject voor 20 of 30%.
Mex United is erkend als Google Partner.
